Director / Yönetmen:
Woody Allen
Screenplay / Senaryo:
Woody Allen
Cast / Kadro :
Woody Allen
Mia Farrow
John Buckwalter
Marvin Chatinover
Stanley Swerdlow
Paul Nevens
Howard Erskine
George Hamlin
Ralph Bell
Richard Whiting
Will Hussong
Robert Iglesia
Eli Resnick
Edward Mcphillips
Gale Hansen
Michael Jeter
Peter Mcrobbie
Sol Lomita
Mary Louise Wilson
Alice Beardsley
Paula Trueman
Ed Lane
Marianne Tatum
Charles Denny
Michael Kell
Garrett M. Brown
Sharon Ferrol - Young
Richard Litt
Dimitri Vassilopoulos
John Rothman
Stephanie Farrow
Jean Trowbridge
Deborah Rush
Jeanine Jackson
Erma Campbell
Bernie Herold
Subject / Konu:
İnsanlar, 1920'li yılların tuhaf kişiliği Leonard Zelig hakkında bildiklerini anlatmaya başlatır. Kayıtlara göre Zelig'le alaklı ilk kayıt; ünlü yazar Scott Fitzgerald'ın bu tuhaf adama dair yazdıklarıdır. Fitzgerald yazısında cumhuriyetçileri öven Zelig'in, 1 saat sonra mutfakta çalışanlardan birine demokrat olduğunu söylediğinden bahseder.
1 yıl sonra New York Yankees'in maçında kayıtlarda Lou Zelig diye geçen kimsenin tanımadığı bir oyuncu görünür ve güvenlik elemanları tarafından dışarı çıkartılır. Aynı yıl esrarengiz bir adam, Chicago, Illinois'daki bir barda düzenlenen özel partiye katılır. Adam, sert yüzüyle bir gangsteri andırmaktadır. Oturduğu yerden bir anda kaybolan adam, birkaç saniye sonra sahnede müzik çalan grubun zenci bateristi olarak görünür. Birkaç ay sonra New York'ta polis, Leonard Zelig isimli işçinin ortadan kayboluşunu sorgulamaya başlar. Polisler ihbar üzerine China Town'da arama yapar ve Zelig'e çok benzer bir Asyalı bulurlar. Polisler şüphelendikleri adamı zorla arabaya bindirip incelenebilmesi için hastahaneye götürürler. Yolda Çince küfürler eden Asyalı adam, arabadan indirildiğinde artık bir Çinli değil beyaz ırktan biridir. Hastahaneye yatırılan adam, insanlar üzerinde etki bırakır ve kendini bir psikiyatr olarak tanıtır.
Zelig'in hakkında çok şey bilinmiyordu. Onun hakkında tüm bilinen Bir Yaz Gecesi Rüyası'nda Puck rolünde oynayan bir aktör olan Morris Zelig'in oğlu olduğuydu.
Zelig'in tuhaf kişiliğini farkeden doktor Fletcher, Zelig'i incelemeleri için bazı kuşkucuları davet eder. Zelig, doktorları görünce mükemmel bir psikiyatra dönüşür. İçeri giren Fransızların yanında Fransıza, bir Çinlinin yanında durduğunda Çinliye dönüşür. Zelig, gazetelerde haber olur ve insanların büyük ilgisini çeker. Doktorlar, Zelig'i bir dolu testten geçirseler de; herhangi bir teşhis koyamazlar. Zelig, şişmanların yanında şişmanlar, zencilerin yanında zenciye dönüşür ve uzmanları şaşırtmaya devam eder.
Kendisini Zelig'in durumuna çözmeye adayan Dr. Fletcher, araştırmaları sonucunda Zelig'in bir tür insan - bukalemun olarak tanımlar. Dr. Fletcher'a göre Zelig, kendisini korumak için karşısındaki kişiye dönüşmektedir. Diğer doktorlar, doktor Fletcher'ın görüşlerine katılmazlar, hatta alay ederler.
Zelig, herkesin konuştuğu, en önemli gündem maddesi olur. Zelig, fanatiklere göre kapitalist insanı simgelediği için bir adaletsizlik sembolü olarak kabul edilir.
Zelig üzerinde deneyler yapılır. Ancak bu deneyler, Zelig'in duvarda yürümesi gibi garip sonuçlar vermeye başlar.
Zelig'in yasal vasisi olan üvey kızkardeşi Ruth, Zelig'i hastahaneden çıkartır. Ruth, bir dolandırıcı olan erkek arkadaşı Geist'la birlikte Zelig'i insanlara sergilemeye ve Zelig'le ilgili hatıra eşyaları satıp para kazanmaya başlar. Daha sonra Zelig, gösterilerde kullanılmaya başlanır. 1935 yılında Zelig'in hayatından yola çıkılarak "The Changing Man" adlı bir film çekilir. Film ilgi görmez.
Dr. Fletcher, Zelig'in vesayeti için hukuk mücadelesine girse de; bir sonuç alamaz.
Geist ve Ruth, Zelig'le Avrupa turnesine çıkarlar. Ruth, turnenin son ayağı olan İspanya'da bir matadorla ilişkiye girer. Kıskançlık krizine giren Giest, önce Ruth'u ve matadoru öldürür, sonra da kendi canına kıyar. Zelig ortadan kaybolur. Haber, çok ses getirse de; sonradan patlayan skandallar insanlara Zelig'i unutturur.
Zelig, yıllar sonra Papa'nın konuşma yapacağı sırada ortaya çıkar. İtalyan otoritelerince Amerika'ya teslim edilir ve tekrar Manhattan Hastahanesi'ne yatırılır. Hastahane, Zelig'in vesayetini alır ve Dr. Fletcher, tüm ilgisini Zelig üzerine kaydırır. Zelig için özel bir beyaz oda hazırlatır ve kameraman olan kuzeni Paul'e bu odada Zelig'le yaptığı seansları kaydettirir. Haftalarca süren seanslara rağmen ilerleme kaydedemezler. Çünkü Zelig, seanslarda kendisini bir doktor olarak görmektedir.
Dr. Fletcher, çareyi seanslarda Zelig'miş gibi davranmakta bulur. Zelig'e aslında doktor olmadığını ve doktor taklidi yaptığını söyler. Hep karşısındaki kişinin kimliğine bürünen Zelig, doktor olmadığını itiraf eder ve çözülmeye başlar. Durumdan istifade eden Dr. Fletcher, Zelig'i hipnotize eder ve transa sokar. Zelig, çocukluğunda ailesinden ve komşularından gördüğü şiddetle büyüdüğünü anlatır.
Dr. Fletcher, Zelig trans halindeyken Zelig'in kişiliğini derin bir şekilde araştırır ve baştan inşa eder, bilinçliykense ona sevgi ve şefkat gösterir. Zelig, trans esnasında Dr. Fletcher'a olan aşkını itiraf eder. Dr. Fletcher'da Zelig'e karşı güçlü duygular beslemektedir.
Aradan 3 ay geçer. Hastahane doktor heyeti Zelig'in son durumunu görmek ister. Heyet, eğer Zelig'de olumlu yönde bir gelişme görmezse; Dr. Fletcher'ı Zelig'in tedavisinden almaya karar verir. Doktorlar, ziyarete gelir. Zelig kendinden emindir ve doktorlardan birine dönüşmez. Ancak bir doktorun hava durumu hakkında yorum yapması ve Zelig'in bu fikre katılmayıp doktorla şiddetli bir şekilde kavgaya tutuşması, işleri altüst eder.
Dr. Fletcher, Zelig'i tedavi etmeyi naşarır. New York'un anahtarı Zelig ve Dr. Fletcher'a verilir. Dr. Fletcher, birçok yerde şereflendirilir. Zelig ve Dr. Fletcher, artık sosyetenin bir parçası olur. Birbirlerine deli gibi aşık olan Dr. Fletcher ve Zelig, evlilik kararı alırlar. Ancak düğünden 2 hafta önce Lita Fox isimli eski bir şov kızı ortaya çıkar ve Zelig'le evli olduğunu iddia eder. İddiasına göre Zelig'den 1'de çocuğu vardır. Zelig'in farklı bir kişilikteyken Lita'yla evlendiği ortaya çıkar. Zelig, hakkını mahkemede aramaya karar verir. Skandal patlak verince halkın Zelig'e desteği azalır. Ancak skandallar bununla da bitmez. Helen isimli başka bir kadın ortaya çıkar ve Zelig'ten ikizleri olduğunu iddia eder. Zelig hatırlamadığını ve fakat farklı bir kişilikteyken yapmış olabileceğini söyleyince; hakkında bir sürü başka iddia çıkmaya başlar. 2 eşlilik, zina, trafik kazası, ev kazası, ihmal gibi iddialar sonucu hakkında düzinelerce dava açılır. Zelig bir ahlaksız ilan edilir ve toplum tarafından büyük tepki görür. Kişilik bozulması başlayan Zelig, mahkeme kararlarının arifesinde ortadan kaybolur. Aradan uzun süre geçer fakat Zelig, tüm aramalara karşın bulunamaz.
Dr. Fletcher, çok üzgün olsa da Zelig'i aramaktan vazgeçmez. Sinemaya giden Dr. Fletcher, filmden önce Hitler ve Nazilere ilgili bir haberde Zelig'i asker üniformasıyla görür. Dr. Fletcher, 10 gün sonra Berlin'e varır. 4 hafta araştırma yapmasına karşın bir sonuç elde edemez. Tam geri dönmeye karar vermişken; Münih'te büyük bir miting yapılacağını öğrenen Dr. Fletcher, dönmekten vazgeçip miting alanına gider. Mitingte devasa bir kalabalık vardır. Dr. Fletcher, Zelig'in konuşma yapan Hitler'in arka tarafında olduğunu görür. Onunla göz teması kurar. Zelig kendine gelir. Zelig, Dr. Fletcher'a ulaşmak ister ve ortalık karışır. Hitler sinirlenir ve SS'ler Zelig'in peşine düşer. Karışıklıktan yararlanan Dr. Fletcher ve Zelig, binanın yan kapısından kaçmayı başarır. Amatör bir pilot olan Dr. Fletcher'ın kullandığı uçakla kaçmaya kalkarlar. SS'ler peşlerindedir. Dr. Fletcher, uçağın kontrolünü sağlayamaz. Bu sırada korkudan kişilik bozukluğu yaşamaya başlayan Zelig, kendisini pilot yapar ve uçağı ustaca kullanıp Atlantik'i kesintisiz geçen ilk kişi olmayı başarır. Bu müthiş başarı, Amerika'da büyük takdir görür. Amerikan başkanı bizzat Zelig'ten özür diler. New York'un en yüksek onuru, Kahramanlık Madalyası Zelig'e verilir. Tuhaf hastalığı, Zelig'in bir kahraman olmasına neden olur. Yasal engellerin aşılmasının ardından Dr. Fletcher ve Zelig evlenirler.
Comment / Yorum:
Zelig, sıradışılığın sınırlarını ötelere taşıyan bir film. Woody Allen'ın yazıp yönettiği film, mockumentary diye adlandırılan kurmaca belgesel türünün en bilinen örneklerinden biri. Mockumentary, her ne kadar kurmaca bir belgesel türü olsa da inandırıcı olması gereken bir tür. Woody Allen bu inandırıcılığı; anlatıcı ve arşiv kaynaklarını kullanarak başarmış. Ayrıca film, ham haldeyken yıpratılmış ve eski tarz görüntü yakalanmaya çalışılmış. Filmin anlatıcısı Patrick Horgan. Arşiv görüntülerindeyse F. Scott Fitzgerald'tan Al Capone'a, Adolph Hitler'den Charlie Chaplin'e kadar bir dolu meşhur isim kullanılmış. Woody Allen'ın görüntüleri, bol bol efekt kullanılarak meşhur isimlerin görüntüleriyle birleştirilmiş.
Woody Allen, filmi tamamladığında filmin süresi sadece 45 dakikaymış. Bu süre, aşiv görüntülerine ilaveler yapılarak 79 dakikaya çıkartılmış. Filmin gişede elde ettiği hasılat 11.798.616 dolar.
Filmde Woody Allen ve Mia Farrow haricindeki oyuncular, Zelig'in yaşadığı çeşitli olaylara şahitlik eden kişileri canlandırmışlar. Mia Farrow'u, Zelig'i önce iyileştirmeye çalışan sonraysa ona bağlanan Dr. Fletcher rolünde izliyoruz. Woody Allen ise filmin büyük bölümünde fotoğraflarla yer alan, ancak filmin 30. dakikasından sonra sesini duyabildiğimiz, olağanüstü bir karakter olan Zelig'le karşımıza çıkıyor. Zelig karakterinin Woody Allen filmografisinin en akılda kalan performanslarından biri olduğu rahatlıkla söylenebilir.
Zelig, toplam 9 dalda Bafta, Altın Küre ve Oscar' a aday gösterilmesine karşın bahsi geçen ödüllerden hiçbirini kazanmayı başaramadı. Filmin katıldığı festivallerden kazandığı toplam 5 ödülün en önemlileri ise Venedik Film Festivalinde "En iyi film" dalında verilen Pasinetti ödülü ve Woody Allen'ın David di Donatello Ödülleri'nde "En iyi yabancı erkek oyuncu" dalında kazandığı Davut ödülü.
Çoğu kaynakta türünün en başarılı filmi olarak gösterilen Zelig, olabildiğine absürd olmasına karşın belgesel ciddiyetiyle hikayesini anlatmayı başaran sıradışı bir yapım. Zelig, hem mockumentary tarzını tanıyabilmek, hem de Woody Allen'ın nevi şahsına münhasır mizahının tadına doyasıya varabilmek için kaçırılmayacak türden bir fırsat.
Imdb note : 7.7 My note : 8
Zelig'in yasal vasisi olan üvey kızkardeşi Ruth, Zelig'i hastahaneden çıkartır. Ruth, bir dolandırıcı olan erkek arkadaşı Geist'la birlikte Zelig'i insanlara sergilemeye ve Zelig'le ilgili hatıra eşyaları satıp para kazanmaya başlar. Daha sonra Zelig, gösterilerde kullanılmaya başlanır. 1935 yılında Zelig'in hayatından yola çıkılarak "The Changing Man" adlı bir film çekilir. Film ilgi görmez.
Dr. Fletcher, çareyi seanslarda Zelig'miş gibi davranmakta bulur. Zelig'e aslında doktor olmadığını ve doktor taklidi yaptığını söyler. Hep karşısındaki kişinin kimliğine bürünen Zelig, doktor olmadığını itiraf eder ve çözülmeye başlar. Durumdan istifade eden Dr. Fletcher, Zelig'i hipnotize eder ve transa sokar. Zelig, çocukluğunda ailesinden ve komşularından gördüğü şiddetle büyüdüğünü anlatır.
Aradan 3 ay geçer. Hastahane doktor heyeti Zelig'in son durumunu görmek ister. Heyet, eğer Zelig'de olumlu yönde bir gelişme görmezse; Dr. Fletcher'ı Zelig'in tedavisinden almaya karar verir. Doktorlar, ziyarete gelir. Zelig kendinden emindir ve doktorlardan birine dönüşmez. Ancak bir doktorun hava durumu hakkında yorum yapması ve Zelig'in bu fikre katılmayıp doktorla şiddetli bir şekilde kavgaya tutuşması, işleri altüst eder.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder