Sultan (1978)

Director / Yönetmen:

Kartal Tibet

Screenplay / Senaryo:

Yavuz Turgul

Cast / Kadro :

Türkan Şoray

Bulut Aras

Şener Şen

Adile Naşit

İhsan Yüce

Erdal Özyağcılar

Tuncer Sevi

İlyas Salman

Ayşe Kemikoğlu

                                                                Güzin Özyağcılar

                                                                Gül Yalaz

                                                                Filiz Bozkurt

                                                                Hikmet Gül

                                                                Ahmet Arıman

                                                                İlhan Hemşeri

                                                                Selim Naşit Özcan

                                                                Ekrem Dümer

Subject / Konu:

Gecekondu mahallesindeki insanlar, fakir yaşantılarına karşın kuvvetli komşuluk bağlarıyla mutlu bir yaşam sürmektedir. Bu gecekondu mahallesinin fertlerinden biri olan Sultan, 4 çocuğuyla birlikte yaşayan bir duldur. Gündelikçilik yaparak geçimini sağlamaktadır.
Minibüsçülük yapan muhtarın oğlu Kemal, çapkınlığıyla dillere destan olmuş biridir. Kemal, birlikte olmak istediği bir kadını elde etmek için her türlü numarayı yapabilecek karakterdedir. Kemal, bu kez Sultan'ı gözüne kestirir ve harekete geçer.

Mahalleye birileri gelip gider ve muhtarla görüşür. Çünkü köprü yapımı söylentilerinden dolayı gecekondu bölgesi bir anda değerlenmiştir. Muhtar, durumu bilmeyen gecekonduluları 3-5 kuruşa evlerinden çıkartıp bu ranttan nasibini almaya çalışır.

Kemal, Sultan'la yakınlaşmaya çalışsa da; Sultan kolay bir kadın olmadığını gösterir ve Kemal'i tersler. Kemal, Sultan'ı elde etmenin tek yolunun evlilik olduğunu anlar. Önce Sultan'la evlenmek isteyen pısırık bakkal Bahtiyar'ı tehdit eder, ardından evlilik numarasını kullanarak Sultan'la yakınlaşmayı başarır. Sultan'ı evlilik işlemlerini başlattığına inandıran Kemal, amacına ulaşır ve Sultan'la birlikte olur.

Fırıldak muhtar icraate geçer ve gecekondu mahallesi yavaş yavaş boşalmaya başlar. Evlerini terketmek istemeyen mahalle sakinleri, muhtarın oyunlarını anlamaya başlasa da yaşadıkları gecekonduların tapuları olmadığı için direnç gösteremezler.

Kemal'in kendisine oynadığı oyunu öğrenen Sultan, Kemal'i öldürmeye niyetlense de; ona herkesin içinde öldürülmeye bile layık bir insan olmadığını söyleyerek nefretini kusar ve elini kana bulamaz. Kemal, yaşananların ardından nasıl büyük bir hata yaptığını farkını varır. Çünkü Sultan'a aşık olmuştur.

Sultan, tüm baskılara rağmen gecekondusunu terketmeyince; yıkım ekipleri gecekondusunu yıkmaya gelir. Sultan, başka birisi gecekondusunu yıkacağına kendi kendine gecekondusunu yıkar. Çocukları ve komşularıyla yeni bir ev yapmak üzere yola koyulduğunda; babasının çevirdiği dalaverelerden yeni haberdar olan ve babasıyla kavga eden Kemal'i görür. Kemal, herşeyini bırakıp babasına rest çeker ve Sultan'ın peşinden gider. Sultan, peşinden gelen ve hala kızgın olduğu Kemal'e saldırır. Aralarında çıkan itiş kakış esnasında Kemal'in elindeki paket havalanıp açılır ve Kemal'in Sultan'a aldığı gelinlik süzülerek yere düşer. Sultan gelinliği görünce Kemal'in kendisini gerçekten sevdiğine inanır.

Comment / Yorum:

Bir gecekondu mahallesinin, birilerinin rantı için tasviye edilmeye başlaması ve bu süreç içerisinde güzel bir dul olan Sultan ile onu elde etmeye çalışan uslanmaz çapkın Kemal'in fırtınalı ilişkilerinin işlendiği film, Yavuz Turgul'un senaryosu, Ertem Eğilmez'in yapımcılığı, Kartal Tibet'in yönetmenliği, Cahit Berkay ve Yavuz Turgul imzalı müzikleri ve Türkan Şoray'ın başı çektiği inanılmaz oyuncu kadrosuyla bir başyapıt olarak değerlendirilmeyi fazlasıyla hak ediyor.
Sultan için Yavuz Turgul sinemasının temel prensibi olan karakterlerin detaylıca tanıtılması özelliğinin kullanıldığı ilk film denebilir. Bu önemli özellik Sultan'ın, Türk sinemasında bol bol rastladığımız, sadece başrol oyuncuları üzerine kurulan ve bu nedenle yan karakterlerden hiç katkı alamayan içi boş filmlerden kolaylıkla ayrılmasını sağlıyor.

Yavuz Turgul'un dönemi çok iyi yansıttığına dair en belirgin örnekler; mahallelinin İlyas Salman'ın canlandırdığı bekçiyi "Kolombo" diye çağırması ve Sultan'ın çocuklarının köpeklerine "Joe" ismini vermesi. Bu isimler, televizyonun o dönemde ne kadar etkin olduğunu gösteriyor. Filmde ayrıca dönemin egemen müziği arabeske dair de bazı popüler örnekler kullanılmış.
Oyunculuk kariyerinin ardından yönetmenlik koltuğuna oturan Kartal Tibet, 1976 yapımı "Tosun Paşa" ve 1977 yapımı "Cennetin Çocukları"nın ardından 3. uzun metrajlı film çalışması olan Sultan'da oyuncuyken defalarca birlikte rol aldığı Türkan Şoray'ın bu kez yönetmenliğini yaptı. Sultan, yönetmenlik kariyerinde özellikle çevirdiği komedi filmleriyle başarıyı yakalayan Kartal Tibet'in en önemli filmlerinden biri oldu.

Türkan Şoray'ın son derece güçlü ve gerçekçi bir performansla yorumladığı Sultan karakteri, oyuncunun kariyerinin en iyi performanslarından biri. Film, kariyerinin başlarındaki Bulut Aras'ın popülerliğine büyük katkı yaptığı gibi oyuncunun en önemli filmlerinden biri de oldu. Filmin Şener Şen, Adile Naşit, Erdal Özyağcılar, İhsan Yüce ve İlyas Salman gibi dev isimlerden oluşan yardımcı oyuncu kadrosu da filme muazzam bir katkıda bulunmuş.

Sultan, sıcak ve samimi senaryosu ve zengin kadrosundan anlaşılacağı gibi bir Arzu Film yapımı. Sinemada Türkan Şoray'la Şener Şen'in ve Türkan Şoray'la İlyas Salman'ın birlikte rol aldığı ilk ve tek film.
Sultan, oyuncu kadrosu, senaryosu, yönetilişi, kurgusu ve müziği bakımından kusursuza yakın olması nedeniyle sadece döneminin değil, Türk sinema tarihinin de en iyi filmlerinden biri.

Imdb note : 7.5                              My note : 9.5