Yüzbaşı Tahsin (1950)

Director / Yönetmen:

Orhon M. Arıburnu

Screenplay / Senaryo:

Orhon M. Arıburnu

Story / Hikaye:

Hıfzı Tan

Cast / Kadro :

Orhon M. Arıburnu

Nedret Güvenç

Nuri Genç

Salih Tozan

Cahit Gürkan

Belkıs Dilligil (Belkıs Fırat adıyla)

                                                              Gülsevim Gemiyakan

                                                              Hayri Esen

                                                              Adnan Altınteş

                                                              Şevki Artun

                                                              Cevat Şakir Kabaağaç (Halikarnas
                                                              Balıkçısı)

                                                              Tevhit Bilge

                                                              Kemal Dirim

                                                              Mehmet Ali Pekünlü

                                                              Nevzat Engindeniz

                                                              Hasan Mutaf

                                                              Mehmet Aslan

                                                              Merter Fosforoğlu

Subject / Konu:

1921 yılı Temmuz ayında düşman kuvvetleri taarruza geçer. Türk askeri ise topraklarını kahramanca savunur. Düşman güçleri ilerlemeye başlar. Yüzbaşı Tahsin, komutasındaki askerlerle birlikte düşmanın mitralyözünü ele geçirip onları püskürtmeyi başarır. Kuyucak’ta bir türlü ilerleme sağlayamayan düşman, cephanesi de havaya uçurulunca bölgeye asker sevkiyatı yapar ve tüm köylüleri toplayıp katletmeye kalkışır. Durumu haber alan kumandanı Yüzbaşı Tahsin’i Kuyucak’taki köylüleri kurtarmakla görevlendirir. Katliam yapılmadan köye yetişmeyi başaran Yüzbaşı Tahsin ve askerleri, köyün dışına sürdükleri düşmanı kovalamaya başlar. Takviye düşman birlikleri gelir. Başından vurulan Tahsin, bir askeriyle ulaştırılması gereken bilgileri gönderir ve vuruşmaya devam eder.

Çoban, yaralı halde bulduğu Tahsin’i evine getirir. Tahsin çok kan kaybetmiş ve kendinden geçmiştir. Tahsin, köylülerce okula taşınır. Köyün öğretmeni Belkıs, Tahsin’i tedavi etmeye çalışsa da; elinden bir şey gelmediğini ve köye bir doktor getirilmesi gerektiğini farkına varır. Ancak muharebe dönemi olduğu için köye doktor getirmek oldukça zordur. Belkıs, bunun üzerine bir doktor bulup köye göndermesi için Eskişehir’deki öğretmen arkadaşı Pakize’ye mektup yazar. Mektubu köyün imamı, Pakize’ye ulaştırır. Pakize, doktor konusunda yardımcı olsa da; imamın yolunu düşman birlikleri kestiği için doktora ulaşamaz. Ancak işleri rast giden imama, tanıştığı bir düşman askeri yardım eder. Doktor olan düşman askeri, Tahsin’i muayene eder. Gerekli müdahalelerde bulunur. Tahsin’in bir asker olduğunu anlasa da onu ele vermez. Çünkü zamanında onunda hayatını bir Türk kurtarmıştır.

Tahsin, bulunduğunun 8. günü gözlerini açar. Ancak hafızasını kaybetmiş olduğu için geçmişe dair hiçbir şey hatırlamaz. Zamanla Belkıs’la birbirlerine aşık olurlar. Belkıs, düşmanın köyde arama yapacağını haber alır ve Tahsin’i birkaç günlüğüne mağaraya saklar. Pakize, oğlu Nejat’la birlikte köye gelir. Pakize aslında Tahsin’in karısıdır. Pakize uzun süredir Tahsin’den bir haber alamamıştır. Ordu ise Tahsin’in şehit olduğunu sanmaktadır. Pakize, Türk askeri düşmanı püskürtür püskürtmez Nejat’la köyden ayrılır.

Belkıs, ameliyat olması gereken Tahsin’i düşmandan kaçarak hastahaneye götürmeyi başarır. Kendisi de köyden gelen Ayşe’yle birlikte gönüllü hemşire olur. Tahsin’in ameliyatı gerçekleşir. Belkıs, Tahsin’in gerçek kimliği ortaya çıkınca yıkılır. Çünkü sevdiği adam Tahsin, en yakın arkadaşı Pakize’nin kocasıdır. Belkıs bu durum üzerine Bedia adını kullanarak başka bir yere tayinini isteyip ortadan kaybolur.

İyileşen Tahsin ise bu sefer geçmişini ve kimliğini hatırlamakta ve fakat Kuyucak’ta vurulduktan ameliyat oluşuna kadar ki süreci ise hatırlamamaktadır. Tekrar görev başı yapan Tahsin, Pakize’den bir mektup alır. Mektupta Türk ordusunun Dumlupınar’da kazanılan zaferle düşmanı iyice çaresiz bıraktığı ve eğer yolu Kuyucak’a düşerse arkadaşı Belkıs’ı ve onun “Bizim Oğlan” diye anılan meçhul aşkını soruşturmasını ister. Kuyucak’a giden Tahsin, kendisini tanıyan köylüler tarafından Bizim Oğlan’ın ta kendisi olduğunu öğrenir. Hatırlayamadığı süreçte neler yaşadığını köylülerden dinleyen Tahsin, Belkıs’ı bulabilmek için bulunduğu hastahaneye gider. Belkıs karşılaştığı ama kendisini tanımadığı Tahsin’e kendisini başka biriymiş gibi tanıtır ve Bekıs’ın öldüğünü söyler. Tahsin bunun üzerine Belkıs’ın mezarını görmek ister. Kalbinden rahatsız olan Belkıs fenalaşır ve herşeyden haberdar olan Ayşe’den yardım ister. Tahsin’i sahipsiz bir mezara götürüp Belkıs’ın burada gömülü olduğunu söylerler. Bu sırada Belkıs iyice fenalaşır. Tahsin’le beraber çektirmiş olduğu resmi yere düşürür. Tahsin, gerçeği farkına varır. Belkıs, Tahsin’in kollarında can verir.

Comment / Yorum:  

Orhon M. Arıburnu, oyunculuğun ardından yönetmenliğe de el atar. Hıfzı Tan’ın eserinden uyarladığı senaryoyu yönetir. Aynı zamanda Nedret Güvenç’le filmin başrollerini de paylaşır. Filmin yapımcılığını Duru Film, yönetmen yardımcılığını Mehmet Aslan, görüntü yönetmenliğini Aram Hügasyan, kurgusunu Orhan Atadeniz, müziğini Ahmet Baki Çallıoğlu yapar. Şarkıları Perihan Altındağ Sözeri seslendirir.

Dönem eleştirilerinde filmin milli hisleri istismar etmediği ve çekilmiş en başarılı Türk filmlerinden biri olduğu söylenmekte. Ancak objektif bir değerlendirme yapmak gerekirse senaryodaki ciddi tutarsızlığın altı da çizilmeli. Öyle ki başından vurulup hafızasını yitiren Tahsin’in ameliyat olup hafızası yerine geldikten sonra vurulduktan sonraki dönemi hatırlayamaması, bilimsel bir temele dayanmayan ve mantığa hiç mi hiç oturmayan bir tutarsızlık.

Yüzbaşı Tahsin, piyasada bulunan Türk filmleri arasında yapım yılı itibariyle en eski olanlardan biri. Bu nedenle film, seyre değer ve arşivlik bir film.

Imdb note: - (Filmin Imdb'de notu bulunmuyor)         My note: 5.5