Das Cabinet Des Dr. Caligari / The Cabinet of Dr. Caligari / Dr. Caligari’nin Muayenehanesi (1920)

Director / Yönetmen:

Robert Wiene

Screenplay / Senaryo:

Carl Mayer

Hans Janowitz

Story / Hikaye:

Carl Mayer

Hans Janowitz

Cast / Kadro:

Werner Krauss

Conrad Veidt

Friedrich Feher

Lil Dagover

Hans Heinz V. Twardowsky

                                                                  Rudolph Lerringer

Subject / Konu:

Bölüm 1:

Yaşlı adam, yanındaki Franzis’e ruhların kendisini karısını ve çocuklarını bırakması için zorladığını söyler. Franzis ise önlerinden geçen kızın nişanlısı olduğunu söyler ve ilginç hikayelerini anlatmaya başlar.

Doktor Caligari, Holstenwall’daki panayırda bir tezgah kiralar. Tezgahının önüne insanları toplayan Caligari, uyurgezer Cesare’yi ilk siz görün der ve üzerinde uyuyan bir adamın bulunduğu tahta levhayı insanlara gösterir.

Bölüm 2:

O gece bir cinayet serisinin ilki gerçekleşir. Sekreter kalbinden bıçaklanmış olarak bulunur.

Caligari, seyircilere tam 23 yıldır ölüm uykusunda olan Cesare’nin uyanmak üzere olduğunu söyler. Meraklı seyircileri panayırdaki muayenehanesinin içine alır. Dik duran tabutu açar ve tabutun içinde uyumakta olan Cesare’yle konuşmaya başlar. Cesare, Caligari’nin direktifleriyle uyanır. Caligari, Cesare’nin geçmişi ve geleceği bildiğini anlattığı seyircilere Cesare’ye istediklerini sorabileceğini söyler. Seyircilerden arasındaki Alan, Cesare’ye ne kadar yaşayacağını sorar ve şafağa kadar cevabını alıp korkuya kapılır. Arkadaşı Franzis’le birlikte panayırdan ayrılır. Yolda ikisinin de hoşlandığı Franzis’in nişanlısına rastlarlar. Gece, Cesare’nin kehaneti gerçekleşir ve Alan evinde öldürülür.

Bölüm 3:

Alan’ın ölüm haberini alan Franzis, cinayeti araştırmaya başlar. Kehaneti tutan Cesare’yi görmek için nişanlısının babası doktor Olsen’le Caligari’nin muayenehanesine gider.

Yaşlı kadının ortalığı ayağa kaldırmasıyla eli bıçaklı bir adam yakalanır ve karakola teslim edilir.

Caligari’ye Cesare’yi uyandırmasını söyleyen Franzis, özel baskıdan katilin yakalandığı haberini öğrenince Olsen’le beraber apar topar karakola gider.

Bölüm 4:

Franzis’in nişanlısı, babası eve dönmediği için endişelenmeye başlar.

Yakalanan adam, yaşlı kadını öldürmeye çalıştığını, ancak diğer 2 cinayetle ilgisi olmadığını söyler.

Caligari’nin muayenehanesine gelen Franzis’in nişanlısı, babası Olsen’in yanına uğrayıp uğramadığını sorar. Caligari, içeriye davet ettiği kıza tabutunun kapağını açıp uyandırdığı Cesare’yi gösterir. Kız kaçarak gider.

Cenazenin ardından gece Franzis’in nişanlısının evine giren adam, kızı kaçırır. Peşlerinden gelenleri gören adam, kızı bırakıp kaçmak zorunda kalır. Kız, evinde kendisine geldiğinde Franzis’i ve babasını karşısında bulur. Franzis’e kendisini kaçıranın Cesare olduğunu söyler. Ancak Franzis bütün gece doktor Caligari’nin muayenehanesini gözlediğini ve Cesare’nin uykuda olduğunu gördüğünü söyler.

Bölüm 5:

Franzis, karakola gidip durumu bildirir. Polislerle birlikte Caligari’nin muayenehanesine giderler. Tabut açıldığında içinde Cesare’nin değil bir bez bebeğin olduğunu görürler. Caligari kaçar. Franzis peşinden gider. Caligari, bir akıl hastanesinden içeri girer. Hastaneye gidip Caligari’yi aramaya koyulan Franzis, bilgi edinmesi için başhekimin odasına gönderilir. Odaya girdiğinde başhekimin Caligari’nin ta kendisi olduğunu öğrenen Franzis, kaçmaya çalışırken fenalaşır. Kendisine müdahale eden doktorlara hastane başhekiminin doktor Caligari’nin ta kendisi olduğunu anlatır. Doktorlarla birlikte Caligari’nin odasını incelerler ve buldukları kitaplarla Caligari’nin uzmanlığının uyurgezerlik olduğunu görürler. Kitapta Caligari isimli keşişin Cesare isimli uyurgezerle 1783 yılında kuzey İtalya’daki panayırları gezdiği, halkın aynı dönemde işlenen cinayetlerden dolayı panik halinde olduğu ve Caligari’nin Cesare’yi kötü amaçları için kullandığı yazmaktadır.

Franzis, kitabın altında Caligari’nin günlüğünü bulur. Günlükte Caligari, en sonunda aradığı uyurgezeri bulduğunu ve artık önünde kimsenin duramayacağını yazmıştır.

Bölüm 6:

Cesare bulunur. Franzis, Cesare’yi akıl hastanesine taşıtır. Caligari’nin odasına giren Franzis, ona gerçek yüzünü öğrendiğini söyler ve Cesare’yi içeri getirtir. Çıldıran Caligari’ye deli gömleği giydirilir ve bir odaya kapatılır.

Franzis, yanındaki yaşlı adama Caligari’nin hücresinden bir daha dışarıya çıkmadığını söyleyerek anlattığı hikayeyi bitirir. Yaşlı adamla birlikte akıl hastanesinin içine girerler. Franzis, yaşlı adama Cesare’yi gösterir. Daha sonra nişanlısı olarak bahsettiği Jane’in yanına gider ve ona evlenme teklif eder. Jane, bir kraliçe olduğu için kalbinin sesini dinleyemeyeceğini söyler. Başhekim hastaların arasından geçerken Franzis, asıl deli sensin diyerek başhekime saldırır. Deli gömleği giydirilen Franzis, bir odaya kapatılır. Başhekim, Franzis’in hastalığının kendisini Caligari zannetmesinden kaynaklandığını söyler.

Comment / Yorum:

Senarist Carl Mayer ve Hans Janowitz, 6 haftada yazdıkları senaryoyu yapımcı Erich Pommer’a 200 dolara satarlar. Erich Pommer, filmi Fritz Lang’in yönetmesini ister. Fritz Lang önce filmle ilgilenir, fakat daha sonra “Die Spinnen” adlı filmi yönetmeye karar verip projeden çekilir. Yönetmen koltuğuna Robert Wiene oturur. Film, yaklaşık 18.000 dolara mal olur. Set, 800 dolardan az bir rakama kurulur. Dekorlar kağıt kullanılarak yapılır. Oyuncular günlük 30 dolara çalışırlar.

Gerçek anlamda çekilmiş ilk korku film olarak gösterilen Das Cabinet Des Dr. Caligari / The Cabinet of Dr. Caligari ya da Türkçe adıyla Dr. Caligari’nin Muayenehanesi, deyim yerindeyse devrim yaratır ve sinema tarihinin kilometre taşlarından biri olur. Daha önceki korku denemelerinden çok daha etkili ve gerçekçi olan Dr. Caligari’nin Muayenehanesi, sinemanın en güçlü türlerinden biri olan korku türünün şekillenmesinde de rol oynar. Filmin seyirci üzerindeki etkisi de büyük olur. Öyle ki film, Fransa’daki tiyatrolarda tam 7 yıl boyunca gösterilir.

Filmin abartılı bulunabilecek belki de tek tarafı makyajları. Ancak dönemin koşulları göz önüne alınınca tiyatro tekniklerinin sessiz sinema üzerinde hakim oluşundan dolayı makyajın daha etkili bir anlatım gücü sağlamak için kullanılan bir enstrüman olduğunu da göz ardı etmemek gerek.

Zaten oldukça sürükleyici olan film, 6 bölüme ayrılarak daha da akıcı bir hale sokulmuş. Özellikle korku türünün meraklılarının mutlaka görmesi gereken bu başyapıt, kendisinden önceki birkaç denemeye karşın korku türünün gerçek atası olarak kabul edilmekte.

Imdb note: 8.1                           My note: 9